ایشر داس

 

به بهانهء

« کروه چهوت» یا روزه صوابی

 برای طول عمر شوهرها

در همین شماره کابل ناتهـ (مصباح کابل) وعده کرده بودم که به تاریخ معینهء روزه "کروه چهوت" به آن خواهم پرداخت. امروز بیستم اکتوبر مصادف به روزه کروه چهوت بانوان هندو می‌باشد.

کروه چهوت مرکب از دو واژه ی "کروه" به معنی ظرف یا کاسهء سفالین، کوزلی بوده و چهوت به معنای "چهارم" است.

این روزه که به شکل عنعنه دیرینه در افغانستان عزیز و در دیگر کشور هایی که پیروان آیین هندو در آن زیست دارند، سال یک بار تنها از سوی بانوان به کمال شوق و انتظار به جا می‌ آید و دوشیزگان به خوشبینی زیاد به آن می‌نگرند.

روزهً کروه چهوت، در روز چهارم مهتاب چهارده روزه (ماه قمری) و تقریبأ ده روز پیش از جشن دیوالی تصادف می‌کند. بانوها از شفق داغ روزه گرفته و شامگاهان با دیدن مهتاب که وقت طلوع آن نظر به هر محل فرق می‌کند، روزه شان را افطار می‌دارند.

آنها در جریان روز با قرائت کلام خدا «گیتاجی» آسایش روحی را نصیب شده و عصرگاهان در منازل یا در نیایشگاهها طی عبادت دسته جمعی سرودهای نیایشی «شیوا و پاربتی» را همراه با نوای ساز و آواز به جا می‌ آورند و از درگاه خداوند، صحتمندی، طول عمر، آسایش معنوی و مادی برای شریک حیات شان و فضای پربار صمیمیت و محبت برای خانواده ها استدعا می‌دارند.

در فرجام، برای مادر شوهر ویا خواهران مهتر شوهر شان اهدایی تقدیم می‌دارند، البته به این بخش روزه "پویه" می‌گویند.

هنگام رویش مهتاب، بانو ها که خود را کاملا آراسته اند، با ظرف سفالین پرآب، و یک بشقاب فلزی که در آن قدری گلبرگها، عود، دیوه یا چراغ روشن شده و میوه تازه یا خشک جا دارند، همراه با شوهر ها مهتاب را دیدار می‌ نمایند و آن را شاهد برگذاری عنعنه روزه کروه چهوت ـ گرفته و از غربال آرد، نخست سوی مهتاب نگاه کرده بعدآ سوی شوهر ها می‌ بینند.

کاربرد غربال آرد هنگام دیدن مهتاب و روی شوهر، کاملأ شاعرانه بوده چه این وسیله را صرف از روی پنداری (نظرشکستاندن) انجام می‌دهند. به بیان دیگر بانوها روی شوهرهای شان را زیباتر از مهتاب پنداشته و غربال آرد را وسیله دفع (ازچشم بد) می‌شمارند. آنها در همنفسی شوهرها باردیگر دعا کرده و سرتعظیم به درگاه خالق عاشقان فرو می‌ آورند.

هنگام افطار، نخست شوهر جرعهء آب به همسرش تقدیم می‌دارد و بعدا اعضای خانواده مشترکأ غذای شام را صرف می‌دارند. رویهمرفته غذا های شیرین و سبزی باب بوده و صرف گوشت مانند دیگر ایام روزه، درین عنعنه هم منع است.

دورنمایه این عنعنه شفافیت خود را باوصف تغییراتی که زمان در زندگی انسانها وارد ساخته و بانوها را تا حدودی از وابسته گی اقتصادی شوهرها آزاد ساخته است، حفظ کرده است.

با فهم اینکه خانم‌ها هم دوشادوش مردها کار می‌کنند و نفقه اولادها را تهیه می‌دارند و از آشفتگی زندگی غربت و تغییر فرهنگ‌ها بی‌بهره نتوانند ماند، چشم‌ به راه این روز می‌باشند و این عنعنه که عظمت پیوند مبارک و خجسته زناشوهری را پیام می‌دهد و با علاقه مندی فراوان استقبال می‌دارند.

خالق عاشقان، پیوند مبارک زناشوهری بانوان افغان را پدرام داشته و آن را از هرگونه گزند روزگار در امان داشته باشد. 

                          ***********