|
از هشتادمین سال وفات ملا فیض‌محمد کاتب هزاره، از مورخان مشهور و نام‌آور کشور، روز پنج‌شنبه، دهم قوس، از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ با حضور ده‌ها تن از دانشمندان و فرهنگیان کشور در کابل تجلیل شد.
حامد کرزی رییس جمهور کشور، در پیامی به مناسبت هشتادمین سال وفات فیض‌محمد کاتب هزاره، وی را یکی از شخصیت‌های نام‌آور و کم‌نظیر کشور توصیف کرده، گفته است که آثار آقای هزاره جایگاه بلندی در تاریخ افغانستان دارد. آقای کرزی از فیض‌محمد کاتب هزاره، به عنوان یکی از مورخان «مردم‌گرا» یاد کرده، افزوده است: «روش تاریخ‌نویسی فیض‌محمد کاتب، مردم‌گرا بوده و نقش و حضور توده‌ها و سرنوشت آنها در تمام آثار وی، به خوبی انعکاس یافته است.»
رییس جمهور از وزارت اطلاعات و فرهنگ و همچنین دیگر نهادهای عملی و فرهنگی کشور خواست تا آن آثار فیض‌محمد کاتب هزاره را که تاکنون به چاپ نرسیده است، مورد تحقیق قرار دهند و چاپ کنند. آقای کرزی ابراز امیدواری کرده است که مورخان و واقعه‌نگاران جوان کشور، شیوه‌هایی را که آقای هزاره از آن استفاده کرده است، پیروی کنند.
در همین حال، داکتر سید مخدوم رهین، وزیر اطلاعات و فرهنگ کشور، از ملا فیض‌محمد کاتب هزاره، به عنوان «گرامی‌ترین» تاریخ‌نگار کشور یاد کرد و گفت که اگر سراج‌التواریخ آقای هزاره نمی‌بود، مردم افغانستان بیش از نود درصد وقایع گذشته افغانستان با خبر نمی‌شدند. آقای رهین افزود: «در باره استاد شهید مورخ ما، فیض‌محمد کاتب، باید گفت که از گرامی‌ترین چهره‌های تاریخ‌نگاری در چند قرن آخر سرزمین ماست. دقتی که کاتب به امور داشت، بسیاری از مسایل را طوری برای ما روشن ساخت که اگر سراج‌التواریخ نمی‌بود، ما از نود درصد رویداهای آن عصر بی‌خبر می‌ماندیم.» وزیر اطلاعات و فرهنگ همچنین تاکید کرد: «کاتب، در شرح رویدادها هیچ‌گاه به مبالغه نکوشیده، در شرح رویدادها با شیوه‌ی بسیار ماهرانه حتا حقایق و واقعیت‌های زمان را بدون این‌که کسی را برنجاند، به ما انتقال داده است؛ یعنی ما می‌دانیم که اوضاع و احوال چه بود.»
به گفته‌ی داکتر سید مخدوم رهین، فیض‌محمد کاتب هزاره، در ایامی که ظلم بیداد می‌کرد، بیشتر به ثبت رویدادهایی که بالای توده‌های درد کشیده صور می‌گرفت، توجه کرده است. آقای رهین افزود، آقای هزاره رویدادهایی را ثبت و در تاریخ نوشت که در برابر کرامت انسانی، نسلی را سر افگنده می‌ساخت. وزیر اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که فیض‌محمد کاتب هزاره، در تاریخ و واقعه‌نگاری هیچ‌گونه «حب و بغض» در خود جای نداده است و ظلم‌هایی را که در عصر خودش بالای اقوام و توده‌های مختلف صورت می‌گرفت، ثبت تاریخ کرده است. وی گفت: «بهترین تحقیق در باره قبایل پشتون، تحقیقی است که ملا فیض‌محمد کاتب کرده که به خط زیبا و جواهرمانند خودش موجود است.»
ملا فیض‌محمد کاتب هزاره که در دوران شاه امان‌الله از جایگاه و مقام خوبی برخوردار بوده است، یکی از افراد نزدیک به شاه امان‌الله به شمار می‌رفت. به گفته‌ی داکتر سید مخدوم رهین، فیض‌محمد کاتب هزاره، به‌دلیل هم‌فکری‌ای که با شاه امان‌الله داشت، مورد توجه خاص شاه قرار داشت.
فیض‌محمد کاتب هزاره، شانزدهم حوت۱۲۴۱ خورشیدی در یک خانواده دهقان، در قریه زردسنگ ولسوالی قره‌باغ ولایت غزنی به دنیا آمد. آقای کاتب که یکی از مشروطه‌خواهان وقت بود، مدتی را در زندان شیرپور گذراند و با آغاز دوره امانی، از زندان آزاد شد و سرانجام در شانزدهم جدی ۱۳۰۹ خورشیدی در گذشت.
ملا فیض‌محمد کاتب هزاره، در دوران حکمروایی امیر عبدالرحمان‌خان، به تاریخ‌نگاری شروع کرد. کاتب از طرف امیر عبدالرحمان خان، برای تاریخ‌نگاری مامور شد و برای نخستین بار کتاب ضخیمی، در دو جلد، تحت عنوان «تحفه‌الحبیب» که شامل وقایع عصر احمدشاهی الی عصر عبدالرحمان خان بود، در 885 صفحه نوشت.
اما از معتبرترین آثار فیض محمد کاتب، سراج‌التواریخ است که شامل پنج جلد می‌باشد. در جلد اول و دوم سراج‌التواریخ، رویدادهای تاریخی قبل از جنگ دوم افغان و انگلیس نوشته شده است، اما جلد سوم آن که به دوره حکمروایی امیر عبدالرحمان خان بر می‌گردد، تاکنون به چاپ نرسیده است.
جلد چهارم سراج‌التواریخ، به ثبت رویدادهای سال‌های اخیر امیر عبدالرحمان خان و دوره امیر حبیب‌الله خان الی آغاز دوره شاه امان‌الله خان پرداخته است، اما این کتاب (جلد) فعلا موجود نیست. جلد پنجم کتاب سراج‌التواریخ شامل رویدادهای حکومت هشت‌ساله امیر امان‌الله خان است؛ از سرنوشت جلد چهارم و پنجم سراج‌التواریخ، اطلاعی در دست نیست.
با این حال، وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که برای جمع‌آوری و بررسی آثار ملا فیض‌محمد کاتب هزاره، کمیسیونی تشکیل شده است که این کمیسیون تاکنون دست‌آوردهای خوبی در این زمینه‌ها داشته است. |
